De kenmerken van een narcist kunnen onderverdeeld worden in 5 verschillende clusters die uit de interpersoonlijke, gedragsmatige, ontregelende, antagonistische en cognitieve kenmerken bestaan. Elk van deze individuele clusterpatronen beïnvloeden ons op een heel andere manier. In dit artikel werpen we een licht op de interpersoonlijke kenmerken van een narcist.
Taalkundig gebruik ik narcisme in de hij-vorm. Verander ‘hij’ gerust door ‘zij’ want ook vrouwen kunnen aan narcisme lijden.
De interpersoonlijke kenmerken van een narcist
De interpersoonlijke kenmerken van een narcist maakt elke relatie tot een uitdaging. Vaak geldt dat hoe intiemer, hechter en belangrijker de relatie is, hoe problematischer deze kenmerken zich manifesteren. Interpersoonlijk staat voor de kwaliteit van ons gedrag die we tijdens de interactie met anderen vertonen. Met andere woorden: hoe we ons ten opzichte van anderen gedragen.
Interpersoonlijk narcisme
De interpersoonlijke kenmerken van narcisten zijn het meest uitdagend en pijnlijk omdat ze interpersoonlijkvan aard zijn. Het zijn patronen die laten zien hoe een narcist met anderen omgaat. Deze patronen bezorgen ons een ongemakkelijk gevoel, ze verwarren ons, wekken zelftwijfel op, doen ons verdriet aan en ze zorgen ervoor dat we ons sociaal terugtrekken en niet meer zelfstandig kunnen functioneren. Binnen de interpersoonlijke kenmerken zijn er 8 typische patronen die we aan een narcist kunnen toekennen:
- Een gebrek aan empathie
- Manipulatie
- Projectie
- Liegen
- Een gebrek aan grenzen
- Jaloezie
- Gaslighting
- Controle
Patroon 1 – Een gebrek aan empathie
Narcisten bezitten niet het vermogen om de gevoelens en ervaringen van anderen te begrijpen. Dit duidt bij narcisten op een gebrek aan zelfbewustzijn en onverschilligheid voor de wensen en behoeftes van anderen. Echter kunnen narcisten cognitief wel in staat zijn om zich empathisch op te stellen. Ze kunnen bijvoorbeeld laten uitschijnen dat ze de gevoelswereld van iemand anders begrijpen, maar hun gedrag is niet in overeenstemming met die empathie.
Zo kunnen ze tijdens een film bijvoorbeeld huilen, maar als hun partner lijdt, dan kunnen ze geen zorg, warmte of bezorgdheid tonen. Het maakt niet uit hoe duidelijk je met de narcist communiceert, het kan hen weinig schelen wat anderen te zeggen hebben. Een gebrek aan empathie is wat narcisten tot problematische partners, ouders, vrienden en collega’s maakt. Empathie betekent naar binnentreden en de gevoelswereld van de ander begrijpen. Die innerlijke wereld betreden ligt buiten hun bereik.
Patroon 2 – Manipulatie
We kunnen manipulatie vergelijken met een marionette poppenspeler. De narcist (manipulator) beoordeelt een bepaalde situatie, stuurt vervolgens de situatie en andere mensen op een sluipende manier zodat de narcist bereikt wat hij wil. Dit zonder rekening te houden dat dit anderen negatief kan beïnvloeden.
Een manipulerende narcist kan niet alleen krijgen wat hij wil en anderen in de kou laten staan, hij laat de mensen die in de kou staan geloven dat ze het warm hebben. Narcistische mensen zijn zo goed in manipulatie dat het hen in staat stelt om hun zelfbeeld (dat volledig extern gedreven is) in stand te houden. Dit betekent dat het hen helemaal niets kan schelen wie er door die manipulatie wordt gekwetst.
Ze hebben de neiging om berekend en koud te zijn, omdat anderen voor hen grotendeels objecten zijn. Hun omgeving dient enkel als een middel om hun doelen te bereiken en ze behandelen mensen alsof ze wegwerpartikelen zijn. Voor narcisten is het leven een spel die ze heel goed spelen. In feite is het voor hen een nulsomspel met éénwinnaar en één verliezer, waarbij de narcist altijd als winnaar voor de boeg wil komen.
Patroon 3 – Projectie
De basis van projectie is waarbij iemand zijn gebreken, angsten, tekortkomingen en andere ongemakkelijke aspecten van zichzelf op anderen projecteert. Dit patroon beschermt het kwetsbaar gevoel van eigenwaarde van de persoon die projectie toepast. Iemand die bijvoorbeeld liegt, zal anderen van liegen beschuldigen. In feite weerspiegelen deze beschuldigingen iets wat de beschuldiger zelf doet.
Projectie wordt massaal door narcisten ingezet om anderen te straffen voor de eigen tekortkomingen en gebreken die ze hebben. Ze bezitten niet de volwassenheid om te begrijpen dat die tekortkomingen hun eigen problemen zijn en niet die van iemand anders. In plaats om toe te geven dat ze die gebreken of tekortkomingen hebben (omdat dit hun kwetsbaar ego schaadt), gaan ze over tot de projectie ervan op anderen.
Patroon 4 – Liegen
Narcistische mensen staan gekend als pathologische leugenaars. Het is heel moeilijk om het vertrouwen na een leugen te herstellen. Soms zijn we zo wanhopig om iemand steeds het voordeel van de twijfel te geven dat we excuses blijven zoeken om de leugens van anderen te rechtvaardigen.
De motivaties waarom narcisten liegen zijn uiteenlopend. Ze variëren van het vermijden van vergelding voor iets wat ze hebben gedaan, en het verkrijgen van validatie door hun fragiel gevoel van eigenwaarde te beschermen.
Narcisten rationaliseren feiten in plaats van de verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden. Om die reden vormt liegen een deel van hun rationalisatie. Een narcist begrijpt niet in welke mate zijn leugens anderen kan kwetsen waardoor liegen een consistentonderdeel is van hun narcistisch gedragspatroon.
Patroon 5 – Slechte grenzen
Narcisten zijn sterk geneigd om ongepaste en onaardige opmerkingen te maken. Ze dringen zich graag op bij gebeurtenissen waar ze niet voor werden uitgenodigd. Ze hebben geen filter waardoor ze op anderen brutaal overkomen. In relaties hebben ze de neiging om overspel te plegen, grensoverschrijdend gedrag te vertonen en begrijpen ze niet dat hun gedrag toxisch en respectloos is. Paradoxaal genoeg is dat narcisten hier vaak mee wegkomen omdat ze de verantwoordelijkheden voor hun gedrag bij anderen weerleggen.
Patroon 6 – Jaloezie
Jaloezie weerspiegelt een patroon van afgunst en een extreme bescherming over de dingen waar iemand waarde aan hecht. Narcisten denken dat anderen hen (onterecht) alles misgunnen waardoor ze obsessief en jaloers worden als iemand anders betere prestaties dan hen leveren. Ze willen voortdurend met anderen concurreren om als de beste gezien te worden.
Patroon 7 – Gaslighting
Gaslighting is een vorm van emotionele manipulatie die door alle narcisten wordt toegepast. De narcist gaat de waarneming van slachtoffers beïnvloeden door gebeurtenissen te ontkennen en verzonnen feiten te construeren. Ze zeggen dat hun slachtoffers de dingen verkeerd begrepen hebben en ze ontkennen met grote stelligheid dat ze iets gezegd of gedaan hebben. Als je hen confronteert met bewijzen, dan blijven ze manieren zoeken om de verantwoordelijkheid van zich af te schuiven.
Patroon 8 – Controle
Narcisten voelen zich allesbehalve in controle. Omdat ze de validatie volledig buiten zichzelf zoeken zijn ze volledig afhankelijk van de goedkeuring van anderen. Dit is eveneens de reden waarom ze controle over anderen willen uitoefenen. Ze gaan hun partner sociaal isoleren door te bepalen met wie ze wel en geen contact mogen hebben. Wat aan het begin van de relatie begon als een onschuldige verstikkende situatie, draait al snel uit in taferelen waarbij de narcist heel je leven wil bepalen en sturen.
Dit vind je wellicht ook interessant
Narcistisch gedrag herkennen – De antagonistische kenmerken
7 dingen waar narcisten niet tegen kunnen
Relatieproblemen oplossen: Een gecreëerde illusie van een liefdesrelatie
Hoe ziet een narcist de wereld? Ontdek de narcistische belevingswereld
Gaslighting en narcisme – De narcist ontmaskerd
Een narcistische relatie: verstrikt in het web van de narcist
Leven met een narcist – De impact van een narcistische relatie
Hechtingsstijlen en relaties
