We kunnen niet ontkennen dat narcisme herkennen een uitdaging is, vooral omdat narcisten vaak charmant en zelfverzekerd overkomen. Maar achter dat masker schuilt een diepgeworteld gevoel van onzekerheid en kwetsbaarheid. Een van de meest opvallende en vaak verbijsterende eigenschappen van narcisten is hun afkeer van competente en zelfverzekerde mensen. Maar waarom voelen ze zo’n intense haat tegenover mensen die juist succesvol en capabel zijn?
In dit artikel gaan we dieper in op waarom narcisten een afkeer van competente mensen ontwikkelen, hoe dit zich uit in hun gedrag, en wat je kunt doen als je zelf slachtoffer bent van narcistische sabotage. Het herkennen van deze dynamiek is een eerste en belangrijke stap om jezelf te beschermen tegen de destructieve invloeden van narcistisch gedrag.
Narcisme herkennen: waarom narcisten niet tegen competitie kunnen
Een narcist kan niet omgaan met concurrentie of de dreiging van iemand die hen overtreft. Ze hebben constant de behoefte om zichzelf als superieur te zien en willen de onbetwiste controle over hun omgeving behouden. Wanneer ze iemand ontmoeten die zelfverzekerd is, bekwaam in zijn vak, of succesvol in het leven, voelen narcisten dit als een directe bedreiging op hun fragiel gevoel van eigenwaarde. Deze dreiging maakt hen jaloers, boos en en motiveert hen om die persoon opzettelijk te saboteren.
Competente mensen dwingen narcisten om zich bewust te worden van hun eigen tekortkomingen, iets waar ze absoluut niet tegen kunnen. In plaats van zichzelf te verbeteren, kiezen narcisten ervoor om deze mensen te kleineren, te ondermijnen of uit te buiten. Hun kwetsbare ego verdraagt simpelweg niet het idee dat iemand anders hen zou kunnen overschaduwen.
Hoe een kwetsbaar zelfbeeld competente mensen tot vijanden maakt
Het eerste dat we moeten begrijpen is dat narcisten geen gezonde relatie hebben met hun eigen zelfbeeld. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zijn narcisten niet zelfverzekerd. Sterker nog, hun volledige identiteit is gebouwd op een kwetsbaar fundament van zelfverheerlijking en illusies. Wanneer ze geconfronteerd worden met iemand die echt competent is, wordt hun fragiel zelfbeeld bedreigd.
Narcisten leven in een wereld die bestaat uit superioriteit, maar dat is slechts een façade voor de werkelijkheid. Ze kunnen er niet tegen als iemand hen overtreft, omdat het hun illusie van grootsheid aan banden legt. Daarom zien ze competente mensen als vijanden, in plaats van als waardevolle bondgenoten. Voor een narcist is een bekwame persoon een levende herinnering aan hun eigen onzekerheden en tekortkomingen.
Narcisme en obsessieve jaloezie
Een andere belangrijke reden waarom narcisten competente mensen haten is jaloezie. Narcisten zijn extreem jaloers, zelfs al zullen ze dat nooit openlijk toegeven. Ze kunnen het niet verdragen als iemand anders de aandacht of erkenning krijgt die zij denken te verdienen. Jaloerse gedachten kunnen narcisten obsessief maken.
Ze zullen alles doen om de competenties van anderen te ondermijnen en onderuit te halen, vaak door manipulatie of zelfs lastercampagnes. Dit komt voort uit een behoefte aan controle. Competente mensen zijn namelijk moeilijker te controleren. Ze hebben hun eigen mening, eigen ideeën en eigen doelen, en dat is een bedreiging voor de narcist die altijd de touwtjes in handen wil hebben.
Een onverzadigbare behoefte aan bevestiging
Een ander belangrijk element om te begrijpen is dat narcisten een onverzadigbare behoefte hebben aan bevestiging en externe validatie. Oftewel ‘narcistische voeding of voorziening’. Deze bevestiging/validatie halen ze uit complimenten, positieve en negatieve aandacht en de bewondering van anderen. Maar wat gebeurt er als ze zien dat iemand anders – vooral iemand die competent is – die bevestiging krijgt? Ze voelen zich bedreigd!
Het zien van een competente persoon die erkenning krijgt voor zijn of haar werk, zorgt ervoor dat de narcist zich waardeloos voelt. Ze willen dat álle aandacht en lof naar hen toe gaat. Daarom zullen ze proberen om competente personen in diskrediet te brengen of te saboteren, zodat ze als enige in de schijnwerpers kunnen gedijen.
De narcist zijn verstoorde kijk op de wereld
Wat narcisten nog gevaarlijker maakt, is dat ze simpelweg niet in staat zijn om de competenties van anderen objectief te erkennen. Ze hebben een verstoorde kijk op de wereld dat ze niet kunnen accepteren dat iemand anders ergens beter in is dan zijzelf.
In plaats van de prestaties van anderen te erkennen, zullen narcisten die prestaties proberen te minimaliseren of volledig te negeren. Ze kunnen opmerkingen maken als: ‘Het is niet zo indrukwekkend’ of ‘Iedereen kan dat.’ Voor de narcist is dit een manier om zichzelf te beschermen tegen de realiteit dat ze niet altijd de beste zijn.
Voor competente mensen kan dit gedrag uiterst frustrerend zijn, omdat het moeilijk is om erkenning te krijgen voor je harde werk als je te maken hebt met iemand die voortdurend je prestaties probeert te ondermijnen.
De bewuste sabotageacties van een narcist
Een van de meest destructieve dingen die narcisten doen, is het subtiel saboteren van competente mensen. Achter de schermen zullen ze er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de competenties van een ander niet worden erkend of gewaardeerd. Dit kan variëren van het verspreiden van geruchten tot het actief blokkeren van promoties of kansen.
Vaak doen ze dit op een manier die zo subtiel is dat de slachtoffercompetente persoon het niet meteen doorheeft. Ze kunnen bijvoorbeeld zinnen zeggen als: ‘Ik weet niet of hij of zij wel geschikt is voor die rol’, terwijl ze glimlachend doen alsof ze je ondersteunen. Deze dubbele agenda is iets waar narcisten meesters in zijn.
Hoe bescherm je jezelf tegen een narcist die je competenties haat?
Nu je begrijpt waarom narcisten competente mensen haten, vraag je je misschien af wat je eraan kan doen. Hier zijn enkele belangrijke stappen die je kunt nemen om jezelf te beschermen
1 – Begrijp dat het niet persoonlijk is
Het gedrag van de narcist komt voort uit hun eigen onzekerheden. Jij bent niet het probleem, hun kwetsbare ego wel.
2 – Bouw een sterk netwerk op
Zorg dat je mensen om je heen hebt die je steunen en je competenties waarderen. Narcisten proberen je vaak van je netwerk te isoleren, dus wees alert.
3 – Wees assertief
Laat je niet manipuleren. Als je merkt dat de narcist je probeert te ondermijnen, wees dan duidelijk en assertief in je communicatie.
4 – Vermijd confrontaties
Narcisten zijn dol op het creëren van drama’s. Vermijd directe confrontaties als je merkt dat de situatie escaleert.
5 – Documenteer gebeurtenissen
Als je werkt of samenleeft met een narcist, dan kan het nuttig zijn om hun gedrag te documenteren. Dit kan later als bewijsmateriaal dienen om hun narcistisch en manipulatief gedrag te staven.
6 – Kies een duidelijke strategie
Je hoeft niet altijd te winnen. Soms is het beter om je simpelweg om te draaien en je niet te laten meeslepen in hun machtsspel. Sommige narcisten halen er nog meer voldoening uit door actief de strijd met je te blijven aangaan.
Omgaan met een narcist is emotioneel uitputtend. Het is belangrijk om te onthouden dat je niet verantwoordelijk bent voor het gedrag van de narcist. Jouw emotionele en psychische welzijn gaan voor en dat moet je belangrijkste focus zijn.
Dit vind je wellicht ook interessant
De narcist ontmaskerd: let op voor wraak en vergelding
Een relatie met een narcist – Waarom ze overal mee wegkomen
5 rode vlaggen van een narcistische relatie
3 doorslaggevende elementen om een narcist te ontmaskeren
7 angsten van een narcist – Dit vrezen narcisten het meest
De grootste angst van een narcist: Waarom narcisten doodsbang zijn voor afwijzing
Leven met een narcistische ouder – De gevolgen voor het welzijn van je kind
Ouderverstoting door een narcist – De oorzaken en gevolgen
Co-ouderschap met een narcist – Do’s and don’ts
