Narcisten lijken op het eerste gezicht vaak charmant en attent, maar achter dit masker schuilt een ander motief. Ze voeden zich met aandacht, emotionele energie en externe validatie. Dit fenomeen wordt ‘narcistische voorziening of voorraad’ genoemd. Narcistische voorziening heeft verwoestende gevolgen voor iedereen die ermee in aanraking komt. Maar hoe herken je de tekens van narcistische voorziening en waar moet je op letten? In dit artikel onthullen we 3 doorslaggevende elementen waarmee je een narcist kunt ontmaskeren. Door deze signalen te begrijpen en te herkennen, kan je je beschermen tegen hun manipulatietactieken. Ben je klaar om de ware aard van een narcist te doorzien?
Wat is narcistische voorziening?
Voordat we de drie elementen van narcistische voorziening bespreken, is het belangrijk om een goed begrip te krijgen van wat narcistische voorziening is. Narcistische voorziening verwijst naar de aandacht, validatie en bewondering die narcisten van hun omgeving zoeken. Het is wat hen ‘voedt’ en hen in staat stelt om hun zelfbeeld groot en intact te houden. Zonder deze constante stroom van positieve of zelfs negatieve aandacht, voelen narcisten zich leeg, minderwaardig en waardeloos.
Een heel belangrijk kenmerk van narcistische voorziening is dat het niet altijd positief hoeft te zijn. Narcisten kunnen zich voeden met complimenten, maar ze halen net zoveel voldoening uit conflicten, negatieve emoties of drama. Het gaat hen niet om wát voor aandacht ze krijgen, zolang ze het maar krijgen. Dit is wat narcisten zo gevaarlijk maakt. Ze zijn niet terughoudend om je aandacht trekken, zolang ze maar centraal staan.
1 – Narcistische voorziening door situaties te beheersen
Het eerste element van narcistische voorziening dat je altijd goed in de gaten moet houden is hun diepe en obsessieve behoefte aan controle. Narcisten proberen altijd de dynamiek van hun relaties te beheersen, of het nu gaat om romantische relaties, vriendschappen, familierelaties of professionele contacten. Dit komt voort uit de onzekerheid die narcisten ervaren; ze hebben het gevoel dat ze hun omgeving moeten beheersen om hun zelfbeeld overeind en sterk te houden.
Praktijkvoorbeeld
Stel dat je in een relatie zit met een narcist en je start succes te boeken in je werk. Een gezonde partner zou trots en blij voor je zijn. Maar een narcist zal proberen om subtiel of zelfs openlijk je prestaties te bagatelliseren en onderuit te halen.
Zo kunnen ze je beschuldigen dat je te veel tijd besteed aan je werk of zelfs insinueren dat je je prioriteiten verkeerd hebt gesteld. Dit komt omdat jouw succes hun kwetsbaar gevoel van eigenwaarde bedreigt waardoor ze voelen dat ze de controle over de relatie verliezen.
Narcisten zullen eveneens allerlei emotionele manipulatietechnieken gebruiken om deze controle te behouden. Ze praten jou een schuldgevoel aan voor dingen waar je niets aan kunt doen, of ze kunnen zich op een strategische manier terugtrekken om je aandacht te forceren. Voor narcisten is dit allemaal een machtsspel om de touwtjes in handen te houden.
Deze narcistische gedragsdynamiek is niet altijd duidelijk. Het kan op verschillende manieren tot uiting komen zoals subtiele vormen van gaslighting, waarbij ze ervoor zorgen dat je aan jezelf gaat twijfelen. Ze gaan je gevoelens minimaliseren of zelfs je herinneringen aan bepaalde situaties verdraaien zodat je van hen afhankelijk blijft.
2 – Narcistische voorziening middels aandacht zoeken via conflicten
Het tweede element waar je op moet letten is de manier waarop narcisten conflicten gebruiken als bron voor narcistische voorziening. Zoals eerder vermeld is niet alleen het krijgen van positieve aandacht waardevol voor narcisten, maar ook negatieve aandacht. Dit betekent dat narcisten er geen probleem mee hebben om opzettelijk ruzies uit te lokken. Op die manier zorgen ze ervoor dat ze alsnog in het middelpunt van de belangstelling staan.
Stel dat je een leuk moment hebt met vrienden of familieleden, dan kan een narcist plotseling een onderwerp aankaarten waarvan hij of zij weet dat het een emotionele reactie bij je uitlokt. Ze kunnen bijvoorbeeld een gevoelige kwestie oprakelen of een eerdere discussie opnieuw aangaan, alleen maar om de sfeer te verstoren en alle ogen op hen te richten.
Hier is waar het lastig wordt: narcisten gedragen zich vaak alsof ze vredestichters zijn. Nadat ze chaos hebben veroorzaakt, stellen ze zich op als degene die alles ook weer rechtzet. Dit versterkt hun huidige rol waardoor ze het centrale punt van de situatie worden; een situatie die ze zelf hebben veroorzaakt. Dus als het nu gaat om de oorzaak van de spanning die ze veroorzaken of de situatie zelf: alles draait om hen.
Als je ondervindt dat er steeds drama’s of conflicten zijn wanneer een bepaalde persoon in de buurt is, wees dan op je hoede. Narcisten kunnen conflicten op subtiele manieren uitlokken en vervolgens de aandacht trekken door de problemen zogenaamd te willen oplossen. Het gaat niet om het probleem zelf, maar om de aandacht die ermee gepaard gaat.
3 – Narcistische voorziening door de slachtofferrol
Het derde element waar narcisten zich graag mee voeden is het creëren van een slachtofferrol. Narcisten gebruiken zelfmedelijden om sympathie en aandacht van anderen te krijgen. Wanneer ze gebeurtenissen delen of verhalen vertellen, dan gedragen ze zich als de onschuldige partij die door iedereen verkeerd wordt begrepen en door anderen is/werd mishandeld.
Als je een ruzie of discussie hebt met een narcist dan zullen ze de situatie omdraaien en een andere constructie van de feiten maken. Op die manier komen ze als slachtoffers over; zelfs als hij of zij duidelijk fout zit. Ze zeggen dat ze zich aangevallen voelen, dat je hun emoties niet begrijpt of dat ze zich altijd onbegrepen voelen. Dit dwingt je om hen te troosten en hen het gevoel te geven dat hun gevoelens er wél toe doen. Op dat moment worden jouw zorgen en gevoelens volledig genegeerd.
Wat er in werkelijkheid gebeurt is dat jij op dat moment de rollen omdraait en hen de negatieve aandacht geeft die ze zoeken. Narcisten manipuleren de mensen om hen heen door hen te laten geloven dat zij de underdog zijn. Deze tactiek werkt bij narcisten zo goed omdat empathische mensen geneigd zijn om hulp te bieden aan degenen die zich gekwetst voelen. Narcisten weten dat en maken daar misbruik van.
Hoe pak je als slachtoffer narcistische voorziening aan?
Het is noodzakelijk dat je je bewust wordt van hoe narcisten voorraad verzamelen. Enkel op die manier kan je jezelf beschermen. Bovendien moet je goed de (gedrags)patronen herkennen. Geef ze niet de aandacht waar ze zo obsessief naar verlangen. Stel consequent je grenzen en wijk niet af van je waarden en normen. Laat je niet triggeren en reageer niet emotioneel want narcisten zullen een emotionele reactie bij je uitlokken.
Wees je ervan bewust dat een narcist deze 3 patronen keer op keer zal herhalen. Zodra ze controle over je krijgen, in de slachtofferrol kruipen of opzettelijk conflicten uitlokken, ze zullen nooit bereid zijn om naar zichzelf te kijken. Narcistische voorziening is een briljante manipulatieve zet omdat ze weten dat je je schuldig gaat voelen en hen de troost biedt waar ze zo wanhopig naar op zoek zijn.
Verandering begint bij jezelf en niet bij de narcist.
Dit vind je wellicht ook interessant
7 angsten van een narcist – Dit vrezen narcisten het meest
De grootste angst van een narcist: Waarom narcisten doodsbang zijn voor afwijzing
Leven met een narcistische ouder – De gevolgen voor het welzijn van je kind
Ouderverstoting door een narcist – De oorzaken en gevolgen
Co-ouderschap met een narcist – Do’s and don’ts
